Museum Prinsenhof

menu

Het Apostelhuis van Jan Schoonhoven

18 juni 2021 t/m 7 november 2021

Het Apostelhuis van Jan Schoonhoven.
Een meesterwerk van papier

Op 18 juni opent in Museum Prinsenhof Delft de presentatie ‘Het Apostelhuis van Jan Schoonhoven. Een meesterwerk van papier’. In deze expositie is voor het eerst het gerestaureerde Apostelhuis te zien, een uniek object van Jan Schoonhoven. Dit sleutelstuk in het oeuvre van de Delftenaar werd vanwege de fragiele staat de afgelopen maanden gerestaureerd. De restauratie kwam tot stand met financiële steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar BankGiro Loterij Restauratiefonds). ‘Het Apostelhuis van Jan Schoonhoven. Een meesterwerk van papier’ is te zien tot en met 7 november 2021, samen met zes zelden getoonde tekeningen, twee reliëfs van Jan Schoonhoven en een film over het restauratieproces.

Bestel uw ticket(s)

Jan Schoonhoven (1914-1994) is één van de meest significante Nederlandse kunstenaars van de naoorlogse tijd. Hij maakt Het Apostelhuis (H 36 x B 35,5 x D 9 cm) rond 1953, in een periode dat hij in een depressie verkeert en zoekende is. In deze periode bouwt hij van papier en ribkarton speelgoed voor zijn zoontje Jaap; ridderkastelen, fabrieken, en een bergmassief. Hij krijgt plezier in het werken met deze materialen en gaat voor zichzelf kerken creëren, waaronder dit Apostelhuis. Het verbeeldt een smalle gotische kapel met vier verdiepingen. De kapel is gevuld met veertig getekende figuurtjes, waaronder apostelen, evangelisten en bijbelse dieren.

Sleutelstuk

Museum Prinsenhof Delft verzamelt sleutelwerken van kunstenaars uit de Nul-groep, zoals het werk van Jan Schoonhoven. Het presenteren van kunst van de kopstukken van deze beweging is een hoofdthema in het museumverhaal over Delftse Meesters. Het museum verwierf Het Apostelhuis in 2019. Het werk markeert de overgang van Schoonhovens vroege, nog figuratieve werk naar de eerste abstracte reliëfs die dateren van omstreeks 1956. Als enig bewaard gebleven stuk uit deze overgangsperiode (1953-1955) is het onmisbaar voor het begrip van het oeuvre en de werkwijze van Schoonhoven. Lange tijd is gedacht dat alle werken die hij maakte, in de voor hem donkere jaren, verloren waren gegaan. Vanwege de kwetsbaarheid van het gebruikte materiaal (voornamelijk papier en ribkarton) is het uitzonderlijk dat het werk bewaard is gebleven.

Het Apostelhuis in context

De presentatie ‘ toont het unieke karakter van het object binnen het oeuvre én binnen het leven van Jan Schoonhoven. Te zien zijn zes vroege tekeningen, waaruit Schoonhovens religieuze fascinatie blijkt, en twee latere witte reliëfs waarmee Schoonhoven wereldberoemd zou worden. Een film geeft uitleg over het restauratieproces en het onderzoek naar de verschillende figuren in Het Apostelhuis. De film is, in aanloop naar de opening, als vijfdelige serie te zien op www.youtube.com/c/prinsenhofdelft. Op 19 juni geeft conservator Anita Jansen lezing ‘Een huis vol!’ over de werkwijze van Jan Schoonhoven, de restauratie en de personages van Het Apostelhuis. (Tijd: 14.00-15.00 uur, Aanmelden is kosteloos en kan tot en met 18 juni 14.00 uur via: www.museumprinsenhofdelftevents.nl/apostelhuis19juni).

De restauratie van het Apostelhuis is vastgelegd in de serie 'Het Apostelhuis, een bijzondere restauratie'. In deel 1 van de serie wordt Jan Schoonhoven geintroduceerd:

Een bijzondere restauratie

Jan Schoonhoven gebruikte voor Het Apostelhuis – nog maar kort na de oorlog – goedkoop, eenvoudig papier en karton. De afgelopen decennia is het materiaal fragiel geworden en is de constructie op plaatsen beschadigd. Met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar BankGiro Loterij Restauratiefonds) is het object door papierrestaurator Francien van Daalen gerestaureerd. Essentieel voor een juiste restauratie was het achterhalen van de volgorde, technieken en constructies die Schoonhoven hanteerde tijdens het maken van Het Apostelhuis.

Onderzoek naar de figuren

Voor het huis heeft Schoonhoven zich nadrukkelijk verdiept in de figuren die een belangrijke rol speelden in de vroegchristelijke kerk en de verspreiding van het evangelie. Bij de verdeling van de heilige personen over de vier verschillende verdiepingen is een hiërarchie aangebracht: hoe hoger geplaatst in het huis hoe groter het belang van de heilige voor de vroegchristelijke kerk. Op de begane grond staan zeven diakenen, op de eerste etage negen van de twaalf Apostelen, op de tweede etage de drie belangrijkste Apostelen (Petrus, Paulus en Jacobus) met de vier evangelisten (Marcus, Lucas, Mattheus en Johannes) en op zolder de Bijbelse dieren waaronder het Lam Gods en een haan. Op iedere etage worden de heiligen vergezeld door engelen. Hiermee lijkt Het Apostelhuis een verbeelding van het huis van God te zijn.

Jan Schoonhoven en Museum Prinsenhof Delft

Zonder twijfel is Jan Schoonhoven één van de meest significante Nederlandse kunstenaars van de naoorlogse tijd. De kunstenaar is belangrijk voor Delft. Museum Prinsenhof Delft bezit een kwalitatief hoogstaande deelcollectie van 77 werken waaronder meerdere bijzondere stukken. Naast de wereldberoemde witte reliëfs zijn dat een linoleum intarsia, gouaches, tekeningen, bidprentjes, lithografieën en sinds 2019 Het Apostelhuis. Met elkaar vormen deze werken een prachtige dwarsdoorsnede uit zijn gehele oeuvre. Omgekeerd is de stad Delft voor Jan Schoonhoven altijd een grote bron van inspiratie geweest. “Ik kan niet buiten Delft” zei hij. Zijn werk is gebaseerd op de architectuur van de stad, op de stille atmosfeer in haar middeleeuwse kerken, op grote lijnen en kleine details die hem tijdens zijn dagelijkse wandelingen opvielen.

© Jan Schoonhoven, Het Apostelhuis (tijdens restauratie), Museum Prinsenhof Delft, c/o Pictoright Amsterdam 2021 (foto Marco Zwinkels)