30 maart 2018 tot en met 9 september 2018

Wij noemen het ‘een Delfts wonder’: in de periode 1880 tot 1940 groeit Delft uit tot een van de belangrijkste centra van de kunstnijverheid dankzij de bijzondere wisselwerking tussen kunst, kennis en industrie. Hoe leidde de unieke synergie tussen deze drie partijen in de stad tot de bloei van de Delftse kunst? De tentoonstelling Art Nouveau | Nieuwe Zakelijkheid | Delft vertelt dit inspirerende verhaal aan de hand van verschillende objecten uit deze periode, zoals affiches, keramiek en glas-in-lood. En dat is bijzonder: voor het eerst wordt in Delft een overzicht gegeven van de kunst(nijverheid) uit één van de belangrijkste periodes in de geschiedenis van de stad.

De tentoonstelling laat zien hoe Delft zich van een provinciestadje ontpopt tot een van de belangrijkste centra van de art nouveau in Nederland. Drie partijen staan aan de basis daarvan: de in Delft gevestigde industrie, de Polytechnische School en verschillende kunstenaars. De tentoonstelling volgt thematisch de rol van deze drie partijen. Hun samenwerking betekent namelijk een enorme stimulans voor het artistieke klimaat.

• Industrie: Delftse ondernemers en opdrachtgevers
  De vooruitstrevende industrieel Jacques van Marken (1845-1906) speelt een sleutelrol.  Dankzij hem doet de moderne industrie zijn intrede in Delft. Ook geeft hij Jan Toorop de opdracht om voor de Nederlandsche Oliefabriek een, inmiddels wereldberoemd geworden, affiche voor slaolie te ontwerpen. De Nederlandse art nouveau dankt hieraan zijn bijnaam ‘slaoliestijl’. Ook Hugo Tutein Nolthenius (1863-1944), directeur van de Nederlandse Oliefabriek NOF (sinds 1898 Calvé-Delft), zet kunstenaars in bij het ontwerpen van reclame-uitingen. Cornelis von Lindern (1869-1945) richt in 1913 in Delft de Nederlandse Kabelfabriek op. Voor de ontwerpen van affiches en reclamemateriaal wordt vanaf 1923 de wereldberoemde grafisch vormgever Piet Zwart ingeschakeld.
  
  
• Onderwijs: De Polytechnische School als inspirator van kunst en industrie
  Dankzij de toenemende handel en industrialisatie in Nederland in de 19de eeuw krijgt de economie een enorme impuls. Er komt een spoorwegnet, de (water)wegen worden uitgebreid en bovenal wordt er veel gebouwd (stations, kantoren, fabrieken e.d.). Al deze activiteit zorgt voor een dringende behoefte aan geschoolde technici en architecten. In 1842 wordt door koning Willem II in Delft de Koninklijke Akademie geopend. Deze wordt in 1863 vervangen door de Polytechnische School. Studenten leren er weg- en waterbouw, bouwkunde, maar kunnen er ook de M(iddelbaar) O(nderwijs) akten voor tekenen of boetseren halen. Generaties studenten, waaronder belangrijke kunstenaars als Jan Toorop en George Hendrik Breitner, maar ook vele industriëlen, zoals Jacques van Marken en Abel Labouchere, volgen er onderwijs. Het belang van de Polytechnische School en haar opvolgers, de Technische Hogeschool en de Technische Universiteit (TU), voor Delft kan niet gemakkelijk worden overschat. De school fungeert als een aanjager van zowel kunst als industrie binnen en buiten Delft en heeft daarmee de reputatie van Delft als stad van innovatie blijvend gevestigd. Onder de meest invloedrijke docenten van de Polytechnische School zijn Adolf le Comte, zijn opvolger Bram Gips en hoogleraar bouwkunde Karel Sluyterman.
  
  
• Kunstnijverheid: Delftse bedrijven, tussen kunst en commercie
  De aanwezigheid van de Polytechnische School en de industrie in Delft geeft een belangrijke impuls aan de kunstnijverheid in de stad. Zo ontwikkelt de laatst overgebleven aardewerkfabriek in Delft, De Porceleyne Fles, spectaculaire nieuwe vormen, decoraties en glazuren waarmee hoge ogen worden gegooid op de wereldtentoonstelling in Parijs in 1900. Jan Schouten richt in 1889 Atelier ’t Prinsenhof op, dat zich richt op de vervaardiging van glas-in-lood. Het in 1913 geopende Vredespaleis in Den Haag is zowat een Delfts gesamtkunstwerk. Het is voorzien van bouwkeramiek van de Porceleyne Fles, glas-in-loodramen van Atelier ’t Prinsenhof, plafonds ontworpen door Polytechnische School docent Abraham Gips en werken van gietijzer door de Delftse firma Braat. Gezamenlijk zetten deze bedrijven Delft op de kaart door een combinatie van innovatie, vakmanschap en esthetiek. 

Activiteiten

• Tip: ontdek wandelend bijzondere locaties uit de periode 1880-1940 met ons gratis wandelboekje. U kunt het boekje kosteloos afhalen aan de balie van het museum en bij verschillende locaties in Delft.
• Bij de tentoonstellings worden ook verschillende activiteiten georganiseerd, zoals workshops en een symposium. Op 6 september vindt het evenement Delfts Design: Big Business plaats.